English

Wspólne stanowisko AMWA, EMWA i ISMPP w sprawie drapieżnych publikacji (predatory publishing)

Wydane w lipcu 2019 r.

Amerykańskie Stowarzyszenie Pisarzy Medycznych (AMWA – American Medical Writers Association), Europejskie Stowarzyszenie Pisarzy Medycznych (EMWA – European Medical Writers Association) oraz Międzynarodowe Towarzystwo Specjalistów Zajmujących się Publikacjami Medycznymi (ISMPP – International Society for Medical Publication Professionals) zdają sobie sprawę z zagrożeń stwarzanych przez tzw. drapieżne czasopisma (predatory journals). Wydawcy tych czasopism stosują praktyki podważające jakość, rzetelność i wiarygodność publikacji naukowych. Prezentowane poniżej stanowisko jest uzupełnieniem innych wytycznych, które przyczyniły się do zdefiniowania pojęcia drapieżnego czasopisma.1-5

Drapieżne czasopisma stanowią poważne zagrożenie zarówno dla badaczy publikujących wyniki swojej pracy, jak i dla samej recenzowanej literatury medycznej. To, co odróżnia uznane czasopisma typu open-access6 od drapieżnych czasopism, to łamanie przez wydawców tych ostatnich zasad recenzji peer-review w celu osiągnięcia korzyści finansowych, przy jednoczesnej znikomej trosce o zachowanie standardów etycznych.7

Światowe Stowarzyszenie Redaktorów Medycznych (WAME – World Association of Medical Editors), Komitet Etyki Publikacji (COPE – Committee on Publication Ethics), Międzynarodowy Komitet Redaktorów Czasopism Medycznych (ICMJE – International Committee of Medical Journal Editors) oraz Rada Redaktorów Naukowych (CSE – Council of Science Editors) propagują stosowanie powszechnie uznanych reguł dobrej praktyki publikacyjnej.6,8-10 Drapieżne czasopisma nie przestrzegają tych wytycznych, jednocześnie naruszając reguły modelu wydawniczego Gold Open Access (za który autorzy ponoszą opłatę publikacyjną).11 Z premedytacją wypaczają właściwe praktyki dotyczące działalności czasopism, redakcji, recenzji, rozpowszechniania, indeksowania i archiwizacji artykułów oraz pobierania za nie opłat, a za wyłączny cel mają maksymalizację zysków.1

Rozpowszechnienie drapieżnych czasopism stanowi ogromne zagrożenie dla literatury naukowej. Badania przeprowadzone właściwie i z jak najlepszymi intencjami mogą zostać bezpowrotnie utracone, jeśli nie zostaną opublikowane, cytowane i udostępniane w długoterminowej perspektywie, a tym samym dokumentacja naukowa zostaje sfałszowana.1

Nie można zapomnieć o innym zagrożeniu dla autorów – ich reputacja może ucierpieć poprzez publikacje w drapieżnych czasopismach czy nieświadome uczestnictwo w radach naukowych takich wydawnictw. Autorzy mogą znaleźć się w pułapce, gdy zdadzą sobie sprawę, że złożyli artykuł do jednego z drapieżnych czasopism; istnieje ryzyko, że przesłane manuskrypty nie zostaną zwrócone, a nawet, że zostaną opublikowane wbrew jednoznacznemu sprzeciwowi autorów. W ciągu 15 ostatnich lat obserwujemy znaczny wzrost liczby czasopism naukowych, w tym drapieżnych, 12 co znacznie utrudnia identyfikację drapieżnych czasopism czy pseudoczasopism. Dostępne są jednak narzędzia online, które mogą wspomóc autorów w ocenie wiarygodności czasopism.1,8 Opisano również typowe cechy drapieżnych wydawnictw i czasopism:

  • wydawcy lub czasopisma wysyłają e-maile, w których agresywnie zabiegają o publikacje w ich czasopiśmie
  • nazwa czasopisma brzmi znajomo, ale w rzeczywistości jest albo kombinacją nazw uznanych czasopism, albo nieznacznie zmienioną nazwą uznanego czasopisma
  • nieprofesjonalna strona internetowa, ze słabą grafiką, błędami językowymi, martwymi linkami i agresywną reklamą
  • brak adresu czy numeru telefonu na stronie internetowej wydawcy lub podanie fałszywego adresu / numeru telefonu
  • brak indeksowania czasopism w uznanym systemie cytowań, takim jak PubMed13, lub w szeroko rozpoznawalnym katalogu internetowym, takim jak Directory of Open Access Journals (DOAJ)14
  • składanie obietnic otrzymania nierealistycznie szybko recenzji lub brak informacji o procesie recenzowania 
  • nieprzejrzyste (bardzo wysokie albo bardzo niskie) lub płatne przy submisji (tzn. niezależne od decyzji co do przyjęcia artykułu) opłaty za przetwarzanie artykułów
  • bardzo szeroki zakres specjalizacji medycznych lub wielu specjalizacji w danej dyscyplinie
  • duża liczba czasopism o krótkim okresie działalności, niezawierających żadnych artykułów lub zawierających niewiele artykułów, niedostępnych lub ewidentnie słabej jakości
  • redakcja składająca się z członków spoza danej specjalizacji, spoza kraju, w którym wydawane jest czasopismo, lub nieznanych osobom mającym doświadczenie w publikowaniu w danej dziedzinie
  • przesadnie uproszczony panel submisyjny, z kilkoma zadanymi pytaniami, bez konieczności podania informacji o konflikcie interesów lub wkładzie pracy autorów.

Autorzy nie powinni celowo decydować się na zgłaszanie manuskryptów do drapieżnych czasopism w celu powiększenia swojego dorobku naukowego; niestety, taką praktykę obserwuje się ostatnio.15,16 Świadome składanie manuskryptów do drapieżnych czasopism jest nieetyczne. Pisarze medyczni, redaktorzy, a także sami badacze są odpowiedzialni za ocenę rzetelności, historii, praktyk i reputacji czasopism, do których zgłaszane są ich badania. 8 Zachęcamy wszystkich autorów do zachowania należytej staranności poprzez sprawdzanie reputacji czasopism, do których zgłaszają swoje prace, i wysyłanie prac tylko do czasopism zapewniających właściwy system recenzowania otrzymanych prac (peer-review) i starających się wnieść rzetelny wkład do literatury naukowej.

Społeczność naukowa musi być w pełni świadoma szkody, jaką wyrządza publikowanie w drapieżnych czasopismach; musi też wiedzieć, jak jej uniknąć. AMWA, EMWA i ISMPP zobowiązują się edukować swoich członków na temat drapieżnego publikowania oraz obowiązków pisarzy medycznych i specjalistów zajmujących się publikacjami naukowymi w zakresie rozwiązywania tego istotnego problemu.

Referencje

  1. Laine C, Winker MA. Identifying Predatory or Pseudo-Journals. World Association of Medical Editors. February 18, 2017. http://www.wame.org/identifying-predatory-or-pseudo-journals. Accessed June 18, 2019.
  2. Cabell’s Blacklist Violations. http://www2.cabells.com/blacklist-criteria. Accessed June 18, 2019.
  3. Cobey KD, Lalu MM, Skidmore B, Ahmadzai N, Grudniewicz A, Moher D. What is a predatory journal? A scoping review. Version 2. F1000Res. 2018;7:1001. DOI: 10.12688/f1000research.15256.2.
  4. Beall J. Predatory publishers are corrupting open access. Nature. 2012;489:179. DOI: 10.1038/489179a.
  5. Beall’s List of Predatory Publishers. http://openscience.ens.fr/ABOUT_OPEN_ACCESS/BLOGS/2017_01_23_Jeffrey_Beall_last_list_of_predatory_journals.pdf. Accessed June 18, 2019.
  6. Open Access Scholarly Publishers Association – Code of Conduct. https://oaspa.org/membership/code-of-conduct. Accessed June 18, 2019.
  7. International Committee of Medical Journal Editors. “Fake,” “Predatory,” and “Pseudo” Journals: Charlatans Threatening Trust in Science. http://www.icmje.org/news-and-editorials/fake_predatory_pseudo_journals_dec17.html. Accessed June 18, 2019.
  8. International Committee of Medical Journal Editors. Responsibilities in the Submission and Peer-Review Process. http://www.icmje.org/recommendations/browse/roles-and-responsibilities/responsibilities-in-the-submission-and-peer-peview-process.html. Accessed June 18, 2019.
  9. Council of Science Editors. Predatory or Deceptive Publishers – Recommendations for Caution. https://www.councilscienceeditors.org/resource-library/editorial-policies/cse-policies/approved-by-the-cse-board-of-directors/predatory-deceptive-publishers-recommendations-caution. Accessed June 18, 2019.
  10. Berger M. Everything You Ever Wanted to Know About Predatory Publishing but Were Afraid to Ask. http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/conferences/confsandpreconfs/2017/EverythingYouEverWantedtoKnowAboutPredatoryPublishing.pdf. Accessed June 18, 2019.
  11. Mizera K. What is Gold Open Access – useful links. https://openscience.com/what-is-gold-open-access/. Accessed June 18, 2019.
  12. Shen C, Bjork BC. 'Predatory' open access: a longitudinal study of article volumes and market characteristics. BMC Med. 2015;13:230. DOI: 10.1186/s12916-015-0469-2.
  13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed. Accessed June 18, 2019.
  14. Directory of Open Access Journals. https://doaj.org/. Accessed June 18, 2019.
  15. Moher D, Shamseer L, Cobey KD, et al. Stop this waste of people, animals and money. Nature 2017;549:23-25. DOI: 10.1038/549023a.
  16. Sharma H, Verma S. Predatory journals: the rise of worthless biomedical science. J Postgrad Med 2018;64:226-31. DOI: 10.4103/jpgm.JPGM_347_18.

Podziękowania
To wspólne stanowisko zostało zrewidowane i zatwierdzone przez przedstawicieli AMWA, EMWA i ISMPP. Przygotowanie oświadczenia było możliwe dzięki staraniom członków Writing Committee (Barbara Good i Mary Kemper, AMWA; Slavka Baronikova i Julia Donnelly, EMWA; Jan Seal-Roberts i Donna Simcoe, ISMPP) oraz recenzentom organizacyjnym (Shari Rager, AMWA; Tiziana von Bruchhausen i Beatrix Doerr, EMWA; Anna Geraci i Al Weigel, ISMPP).